Mheshimiwa Mhandisi Mary Prisca Mahundi, Naibu Waziri wa Wizara ya Habari, Mawasiliano na Teknolojia ya Habari, Bwana Muhammed Hamis Abdula, Katibu Mkuu wa Wizara ya Habari, Mawasiliano na Teknolojia ya Habari pamoja na timu ya Menejimenti iliyoko hapa. Profesa Leonard Msele, Mwenyekiti wa Bodi ya Tume yetu ya TEHAMA, pamoja na wajumbe wa Bodi mlioko hapa. Dr. Nkundwe Mosses Mwasaga, Mkurugenzi Mkuu wa Tume ya TEHAMA na menejimenti yako mlioko hapa. Waheshimiwa mabalozi wanaoziwakilisha nchi mbalimbali hapa nchini, natambua uwepo wa Balozi anayewakilisha Jumuiya ya Ulaya, Mheshimiwa Balozi wa Finland, Italia, Mwakilishi Mkazi wa UNESCO, Bwana Michael Toto, Dr. Greek Dawn ambaye ni Mkurugenzi Mtendaji wa Huawei Tanzania, na ndiye Mdhamini wetu mkuu kwa siku ya leo. Wakuu wa Taasisi za Serikali na sekta binafsi mlioko hapa, Wakurugenzi Wakuu wa Taasisi za Umma mlioko hapa, wadhamini wetu, washiriki wa kongamano kutoka sekta za umma na binafsi, na wale wanaotufuatilia kupitia matangazo ya moja kwa moja. Wageni waalikwa, waandishi wa habari, mabibi na mabwana, nawasalimu kwa jina la Muungano wa Tanzania… kazi iendelee!

Ndugu washiriki, kwanza kabisa napenda kumshukuru Mungu kwa kutukutanisha siku ya leo tukiwa na afya njema, na kutuwezesha kushiriki katika Kongamano la Nane la TEHAMA. Pili, namshukuru na kumpongeza Bwana Muhammed Hamis Abdula, Katibu Mkuu wa Wizara ya Habari, Mawasiliano na Teknolojia ya Habari pamoja na kamati nzima ya maandalizi ya kongamano hili - hongereni sana!

Pia kwa sababu ni mara yangu ya kwanza kusimama mbele ya wana TEHAMA kutoka sekta ya umma na binafsi, niseme nimefarijika sana kuwa sehemu ya Jumuiya hii, ambayo pia mimi ni sehemu yake. Nilikuwa naangalia huku kwenye hadhara na nikajiuliza jinsi nitakavyoweza kuwa sehemu ya jumuiya hii. Nimemuona mwanafunzi mwenzangu Tatu Mikdadi, na nadhani kuna wengine pia wako katika sekta mbalimbali, nawashukuru sana!

Ndugu washiriki, ninawashukuru wadhamini na wadau wote wa maendeleo ya miundombinu ya TEHAMA, ubunifu katika TEHAMA, kuendeleza ujuzi na ubunifu katika TEHAMA, watafiti katika TEHAMA, wawekezaji na wadau wote kwa uwepo wenu hapa na kufanikisha shughuli hii muhimu kwa leo.

Nichukue nafasi hii kuwapongeza mabalozi wanaoziwakilisha nchi mbalimbali na washiriki wa kimataifa ambao mmeona umuhimu wa kutenga muda wenu ili kuhakikisha kongamano hili la nane linafanikiwa. Karibuni sana! Nategemea kuwaona katika makongamano mengine yajayo!

Ndugu washiriki, wizara ninayoiongoza, pamoja na majukumu mengine, imepewa jukumu la kusimamia Sera ya TEHAMA ya mwaka 2016, ambayo imeainisha masuala ya kisera, kisheria, na taasisi katika kukuza sekta ya TEHAMA nchini. Katika kutekeleza sera ya TEHAMA, Serikali kupitia amri ya Rais, iliunda Tume ya TEHAMA ambayo ilipewa majukumu yafuatayo:

●       Kusimamia utekelezaji wa Sera ya TEHAMA.

●       Kukuza uwekezaji katika sekta ya TEHAMA.

●       Kujenga uwezo na kukuza utaalamu katika fani ya TEHAMA.

●       Kushirikiana na wadau wengine katika masuala ya utafiti.

Ndugu washiriki, utekelezaji wa majukumu haya ndio umesababisha kuwepo kwa kongamano hili, ambapo wadau na wataalamu mbalimbali wanapata nafasi ya kujadili masuala mbalimbali yatakayowezesha utekelezaji wa Sera ya TEHAMA nchini, lakini pia kuweka mikakati ya kwenda sawa na mabadiliko ya kiteknolojia yanayoibuka, hasa katika nyanja za akili bandia, roboti na uchambuzi wa takwimu kubwa (Big Data Analytics).

Ndugu washiriki, nimejulishwa kuwa kongamano hili ni la nane tangu kuanzishwa kwa Tume ya TEHAMA. Pia nimejulishwa kuwa kongamano hili limetanguliwa na mkutano wa wanawake wanaoshiriki katika TEHAMA pamoja na vijana wanaojihusisha na TEHAMA, ambapo masuala mbalimbali kuhusu maendeleo ya TEHAMA yalijadiliwa.

Leo hii nitafungua kongamano hili ambalo lina kaulimbiu isemayo "Kutumia Uwezo wa Akili Mnemba na Roboti kwa Mapinduzi ya Kijamii na Kiuchumi." Kaulimbiu hii inafungua mjadala muhimu sana, kwa wakati huu ambapo dunia nzima inashuhudia mapinduzi ya kidijitali.

Sisi kama taifa tunayo nafasi ya kutumia teknolojia hizi ili kuboresha ustawi wa wananchi wetu na kuongeza tija katika uchumi. Ndugu washiriki, Serikali ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, inayoongozwa na Mheshimiwa Dr. Samia Suluhu Hassan, Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, imeendelea kupiga hatua kubwa katika TEHAMA, ambayo ni nguzo kuu ya kufikia uchumi wa kidijitali - yaani, Digital Economy.

Dunia hivi sasa ipo katika mapinduzi ya nne, tano na sita ya viwanda, yaani Mapinduzi ya 4th, 5th, na 6th Industrial Revolution, ambapo shughuli za kiuchumi, kijamii na uzalishaji kwa kiasi kikubwa zinakwenda kuendeshwa kwa kutumia teknolojia za juu za TEHAMA.

Kwa umuhimu huo, serikali imeendelea kuwekeza katika kufanya maboresho ya kisera, kisheria na kitaasisi pamoja na kujenga uwezo kwa Watanzania ili kuhakikisha kuwa Tanzania inakuwa sehemu ya mabadiliko katika masuala ya TEHAMA duniani.

Ndugu washiriki, tumeshuhudia namna ambavyo akili mnemba na roboti zina uwezo wa kuboresha huduma za kijamii na kukuza uchumi wetu kwa njia ambazo zilikuwa hazifikiriki miaka michache iliyopita. Nimetembelea mabanda mbalimbali na kujionea namna ambavyo teknolojia ya akili mnemba na roboti inaweza kutumika katika sekta mbalimbali kama vile afya, ambapo akili mnemba na roboti vinaweza kusaidia kutoa utambuzi wa haraka wa magonjwa na kuboresha huduma za afya msingi.

Katika sekta ya kilimo, akili mnemba na roboti zinaweza kuboresha tija kwa wakulima kwa kusaidia katika usimamizi bora wa uzalishaji na utafiti wa hali ya hewa. Pia teknolojia hii inaweza kubadilisha kabisa jinsi tunavyoendesha biashara na utengenezaji wa bidhaa kwa kuboresha mifumo ya usambazaji na kuongeza ufanisi.

Kwa kutumia akili mnemba na roboti, viwanda vyetu vinaweza kuongeza uzalishaji na kuwa na ushindani katika soko la kimataifa. Aidha, akili mnemba na roboti zinaweza kuimarisha mifumo ya elimu kwa kusaidia upatikanaji wa elimu bora kwa kila mwanafunzi bila kujali eneo au hali yake ya kiuchumi. Kwa njia hii, tunaweza kuhakikisha kuwa kila Mtanzania anapata fursa ya kujifunza na kuchangia katika maendeleo ya taifa letu.

Ni matumaini yangu kuwa kongamano hili litawezesha kujifunza zaidi na kupata uzoefu katika matumizi sahihi ya akili mnemba na roboti ili kuboresha utendaji kazi na utoaji huduma katika maeneo yetu.

Ndugu washiriki, nimejulishwa kuwa katika kongamano hili kulikuwa na maonyesho ya roboti kutoka kwa wanafunzi wa sekondari ambao wameonyesha ubunifu mkubwa na uwezo wa hali ya juu katika teknolojia. Nimejulishwa pia kuwa wanafunzi hao hawakutoka tu kwenye shule za mchepuo wa Kiingereza, lakini pia mchepuo wa Kiswahili kama vile shule za Azania, Jangwani, na Tambaza.

Kitendo hiki cha wanafunzi kutoka shule mbalimbali kuonyesha ubunifu wao kimeonyesha ukuaji wa teknolojia na uwezo wa kidijitali nchini. Inaonyesha kuwa shule zote na wanafunzi wa shule zote wana uwezo wa kuonyesha vipaji vyao katika ubunifu. Ninawaelekeza ICTC kuwasaidia kuwalea, lakini pia kuwasimamia wanapojiandaa kuelekea mashindano yatakayofanyika nchini Uturuki ili uwezo wao uweze kuonekana na kuleta matokeo bora na ushindi kwa Taifa letu.

Tanzania, kama ilivyo kwa nchi zingine zinazoendelea, inakabiliwa na changamoto hasa kwenye jamii zetu ambazo zinahitaji suluhisho la haraka na endelevu. Teknolojia za akili mnemba na roboti zinaweza kutusaidia kutatua changamoto hizi kwa kuongeza ufanisi, kupunguza gharama, na kuleta ubunifu katika sekta mbalimbali kama nilivyosema hapo awali: sekta ya afya, kilimo, elimu, na usimamizi wa rasilimali.

Kwa hiyo, kongamano hili ni fursa ya kutafakari na kujadili hatua za kuchukua ili kuhakikisha kuwa teknolojia hizi zinatumiwa vyema kwa manufaa ya Taifa bila kuathiri masuala ya kiuchumi, kiusalama na tamaduni zetu.

Ndugu washiriki, ni matarajio yangu kuwa baada ya kongamano hili tutapata taarifa inayojumuisha maono yenu kuhusu maendeleo ya TEHAMA, pamoja na mapendekezo ya namna ya kuboresha sera na sheria zetu za kisekta ili kuweza kuchochea ukuaji na matumizi ya TEHAMA katika kuchangia pato la Taifa na kutoa huduma kwa wananchi.

Ndugu washiriki, baada ya kusema hayo, natangaza rasmi sasa kwamba Kongamano la Nane la TEHAMA kwa mwaka 2024 limefunguliwa rasmi!

Asanteni sana kwa kunisikiliza!

Mheshimiwa Kassim Majaliwa Majaliwa (Mbunge), Waziri Mkuu wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, viongozi mbalimbali mliokuwepo hapa, hitifaki ikizingatiwa.

 Mheshimiwa Waziri Mkuu nina jukumu moja tu ambalo ni kufanya utambulisho wa wageni waliokuwepo ndani ya ukumbi huu.

Naomba nianze na kutambulisha meza kuu:

Kwanza, tunaye Mheshimiwa Jerry William Slaa (Mbunge), Waziri wa Habari, Mawasiliano na Teknolojia ya Habari; Mheshimiwa Albert Chalamila, Mkuu wa Mkoa wa Dar es Salaam; Mheshimiwa Nados Bekele Thomas, Mtendaji Mkuu wa AUDAT-NEPAD; Mheshimiwa Suleiman Kakoso, Mbunge na Mwenyekiti wa Kamati ya Kudumu ya Bunge ya Miundombinu; na Dr. Nkundwe Mwasaga, Mkurugenzi Mkuu wa Tume ya Habari, Mawasiliano na Teknolojia ya Habari.

Kundi la pili ni Waheshimiwa Mawaziri na Manaibu Waziri, wakiwemo Mheshimiwa Mary Priscus Maundi, Naibu Waziri wa Habari, Mawasiliano na Teknolojia ya Habari, na Dr. Godwin Mollel, Naibu Waziri wa Afya.

Kundi la tatu ni Waheshimiwa Wabunge na Wajumbe wa Kamati ya Kudumu ya Miundombinu, wakiongozwa na Mheshimiwa Mohammed Mohammed Ali. Pia tunaye Mheshimiwa Godfrey Mwambe, na Bi. Genesis Malangu, Katibu wa Kamati hiyo.

Kundi la nne ni Makatibu Wakuu na Manaibu wao, wakianzia na Bw. Bryson Msigwa, Katibu Mkuu wa Wizara ya Utamaduni, Sanaa na Michezo; Bw. Nicholas Mkapa, Naibu Katibu Mkuu wa Wizara ya Habari, Mawasiliano na Teknolojia ya Habari; Balozi Saidi Musha, Naibu Katibu Mkuu wa Wizara ya Mambo ya Nje na Ushirikiano wa Afrika Mashariki; Dr. Hussein Mohammed Omad, Naibu Katibu Mkuu wa Wizara ya Kilimo; na Dr. Charles Msonde, Naibu Katibu Mkuu wa Wizara ya Ujenzi.

Kundi la tano linahusisha Viongozi wa Mkoa wa Dar es Salaam, wakiongozwa na Kamati ya Ulinzi na Usalama ya Mkoa, Viongozi wa Wilaya, na Viongozi wa Dini.

Kundi la sita ni Waheshimiwa Mabalozi, Wanadiplomasia, na Wakuu wa Misimu mbalimbali wanaowakilisha nchi zao, taasisi, na mashirika ya kitaifa. Naomba niwataje wakuu wa maendeleo ya biashara wa Arabic Bank for Economic Development in Africa-BADEA, Bw. Cedric Montecho; Balozi wa Italia; Balozi wa Finland; Balozi wa Libya; Balozi wa Pakistani; Balozi wa Korea; Balozi wa Heshima wa Lithonia; Balozi wa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Ethiopia; Balozi wa Sudan; Balozi wa Urusi; Balozi wa Msumbiji; Balozi wa Qatar; na wawakilishi kutoka Umoja wa Mataifa pamoja na UNESCO.

Kundi la saba ni Uongozi wa Wizara ya Habari, Mawasiliano na Teknolojia ya Habari, ukiongozwa na Bw. Thobias Makoba, Msemaji Mkuu wa Serikali na Mkurugenzi wa Idara ya Habari.

Kundi la nane ni Wenyeviti wa Bodi za taasisi zilizo chini ya wizara, wakiongozwa na Prof. Leonard James Msele, Mwenyekiti wa Bodi ya Tume ya Habari, Mawasiliano na Teknolojia ya Habari; Meja Generali Mstaafu Gaudence Salim Milazi, Mwenyekiti wa Bodi ya Mfuko wa Mawasiliano kwa Wote (UCSAF); Mheshimiwa Balozi Adad Rajab, Mwenyekiti wa Bodi ya Tume ya Ulinzi wa Taarifa Binafsi; na Bi Khawa Ngombi, Mwenyekiti wa Bodi ya TCRA-CCC.

Kundi la tisa ni Wakuu wa Taasisi zilizo chini ya Wizara ya Habari, Mawasiliano na Teknolojia ya Habari. Tunaye Mkuu wa Mamlaka ya Mawasiliano Tanzania (TCRA), Dr. Jabir; Mkuu wa Shirika la Mawasiliano (TTCL); Mkuu wa Shirika la Posta (TPC); Mkuu wa Mfuko wa Mawasiliano kwa Wote (UCSAF); Mkuu wa Tume ya Ulinzi wa Taarifa Binafsi; Mkuu wa Shirika la Utangazaji Tanzania; Kampuni ya Magazeti ya Serikali Tanzania; na Baraza la Ushauri la Watumiaji wa Huduma za Mawasiliano.

Kundi la kumi ni Wakuu wa Taasisi za Umma na Binafsi wote waliopo.

Kundi la kumi na moja linajumuisha wataalamu wa Teknolojia ya Habari na Mawasiliano kutoka wizara, sekretarieti za mikoa, mamlaka za serikali za mitaa, wakala za serikali, idara zinazojitegemea, na taasisi za umma kutoka Jamhuri ya Muungano wa Tanzania na Serikali ya Mapinduzi ya Zanzibar.

Uwepo wa Vyuo vya Elimu ya Juu vinavyofundisha taaluma ya Teknolojia ya Habari na Mawasiliano, watoa mada mbalimbali, watoa huduma za lugha za alama, watoa huduma za afya, na wakalimani wa lugha za Kiingereza na Kiswahili.

Pia tunawashukuru wafadhili wa kongamano hili ambao ni Huawei, UNDP, na wadhamini wengine wote.

Kundi lingine ni waandishi wa habari kutoka vyombo vya habari.

Na kundi la mwisho ni burudani, yani Brass Band.

Baada ya hapo naomba kuwakilisha kwa Waziri Mkuu, itifaki ikizingatiwa!

Dar es Salaam Oye, Dar es Salaam Oye!
Mheshimiwa Waziri Mkuu wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, Mheshimiwa Waziri wetu na Wizara yake, pamoja na Wageni wetu wote waalikwa, Mabibi na Mabwana. Jamhuri ya Muungano wa Tanzania!
Kazi Iendelee!

Mheshimiwa Waziri Mkuu, nashukuru kwa kuchagua Dar es Salaam kuwa mwenyeji wa tukio hili. Nimeona kaulimbiu kuu ya mwaka huu, ambayo imenipeleka mbali, na kwa kifupi, nasema hivi: Masuala ya Artificial Intelligence, kwa lugha nyepesi ni kama kuiwezesha kompyuta au mashine kufikiri, kuelewa, na kutenda kama binadamu. Kwa kufanya hivyo, taaluma ya falsafa ina matawi yake, na tawi la kwanza linaitwa axiology, ambalo linafuatilia chimbuko na mabadiliko ya jambo. Matawi mengine ni mantiki (logic), epistemology, metaphysics, falsafa ya kisiasa, maadili (ethics) na mengine mengi.

Moja ya mambo muhimu kuhusu artificial intelligence ni uwezo wa kuzipa mashine uwezo wa kufikiri, na katika taaluma ya falsafa, kufikiri kunaangukia kwenye mantiki. Ikiwa mashine zitapata uwezo wa kufanya kazi kama binadamu, basi uwezo wa binadamu utakaribia kuwa sawa na kile anachokivumbua.

Hii ina maana kwamba msingi mkubwa wa artificial intelligence unaanzia kwa binadamu mwenye uwezo wa kufikiri kwa ufasaha, kugundua na kuvumbua, ili mwisho wa siku tuweze kupata sayansi inayolingana na anavyoweza kufikiria.

Nashukuru kwa kile tulichojifunza hapa, mambo makubwa na muhimu. Jambo moja kubwa ambalo nimeona ni kwamba kongamano hili limeendeshwa kwa Kiswahili. Tukiendelea kutumia Kiswahili, watu wengi wataendelea kuelewa na kuwa na uwezo wa kuwasilisha kile tulichojifunza. Hii ni kwa sababu tunaumiliki na ustadi wa Kiswahili hapa Tanzania, na hilo linatusaidia kupata maarifa, ujuzi, na kuwasiliana kwa urahisi kuhusu mada muhimu kama hii.

Nawakaribisha tena mkoani Dar es Salaam, na ninawahakikishia mkoa wetu ni salama kwa yeyote kuishi hapa. Wageni ambao mmetoka mbali, Dar es Salaam ni jiji kubwa sana, lenye idadi ya watu takriban milioni 5.3 kwa mujibu wa sensa ya mwaka jana. Mkiwa na muda, nawaalika kutembea na kufurahia vivutio mbalimbali vya utalii vilivyopo hapa. Nina hakika kwamba mtavutiwa na tutafanya kila jitihada kuhakikisha mnaondoka na furaha mliyokuja nayo.

Asanteni sana!

Wakati wa kipindi cha ukoloni (1884-1961), mawasiliano nchini Tanzania yalikuwa yamefungwa na kulenga idadi ndogo ya njia, huku yakiwa chini ya udhibiti mkubwa wa serikali za kikoloni. Sekta hii imeendelea kukua na kupitia mabadiliko mengi kutokana na maendeleo ya teknolojia.

Wakati huo, wenyeji walitumia ngoma, moto na miguu kama njia za kuwasiliana. Hakukuwa na miundombinu ya kisasa ya mawasiliano. Mkakati huu uliwanufaisha wachache, si wengi.

Utangulizi wa mifumo ya telegraph mnamo 1888 uliashiria mwanzo wa miundombinu rasmi ya mawasiliano. Mifumo hii iliunganisha miji mikuu kama Dar es Salaam na Bagamoyo, lakini upatikanaji wake ulikuwa mdogo na ulidhibitiwa zaidi na mamlaka za kikoloni na biashara. Mnamo mwaka 1914, Serikali ya kikoloni ya Kijerumani ilianzisha sheria ya kwanza ya mawasiliano iliyodhibiti usambazaji wa mifumo ya telegraph na Posta.

Magazeti yalianza kujitokeza mapema karne ya 20, hasa kwa Kiingereza na Kiswahili, lakini yalihudumia zaidi maslahi ya utawala wa kikoloni na tabaka la juu, badala ya wananchi wote. Baada ya uhuru mwaka 1961, Tanzania ililenga kujenga miundombinu yake ya mawasiliano ili kusaidia maendeleo ya kitaifa na kuimarisha umoja. Serikali ilianzisha Shirika la Posta na Mawasiliano Tanzania (TPTC) mwaka 1964, lililounganisha huduma mbalimbali za mawasiliano, ikiwemo huduma za posta na simu. Utangulizi wa matangazo ya redio kwa umma katika miaka ya 1970 ulikuwa na jukumu muhimu la kusambaza habari kwa wananchi, hasa katika maeneo ya vijijini ambako viwango vya usomaji vilikuwa vya chini. Redio ikawa chanzo kikuu cha habari, elimu, na burudani, ikiimarisha utambulisho wa kitaifa.

Mwaka 1977, Serikali ilipitisha sheria ya Posta na Mawasiliano ya Umma ambayo ilihakikisha kuwa huduma za mawasiliano zinasambazwa kwa wananchi wote bila ubaguzi. Baada ya kuvunjika kwa Jumuiya ya Afrika Mashariki, Serikali ilianzisha Shirika la Posta na Simu, TP na TC, na maboresho rasmi ya teknolojia ya mawasiliano yakaanza mwaka 1993. Baada ya kuvunjwa kwa shirika la Posta na Simu TP na TC, Serikali ilianzisha kampuni ya simu ya TTCL, Posta, Tume ya Mawasiliano Tanzania, na Tume ya Utangazaji Tanzania.

Miaka ya 1980 ilishuhudia maendeleo zaidi kutokana na kubinafsishwa kwa uchumi, jambo ambalo lilileta hamasa kubwa kutoka kwa wawekezaji binafsi. Utangulizi wa simu za mkononi mwishoni mwa miaka ya 1990 ulirevolusheni mawasiliano nchini Tanzania. Mtandao wa kwanza wa simu za mkononi, Mobitel, ulizinduliwa mwaka 1994, lakini ni ujio wa wachezaji zaidi katika soko mwanzoni mwa miaka ya 2000 ulioleta ongezeko kubwa. Kufikia mwaka 2005, usajili wa simu za mkononi uliongezeka sana, na kufanya mawasiliano kupatikana kwa idadi kubwa ya watu.

Mabadiliko yaliendelea mpaka mwaka 2000 ambapo Tanzania iliingia katika zama za kidigitali, ili kuendana na kasi ya maendeleo ya teknolojia katika sekta ya mawasiliano. Mwaka 2003, Serikali ilianzisha Mamlaka ya Mawasiliano Tanzania (TCRA) baada ya kuunganisha TCC na TBC. Lengo la kuanzisha TCRA ni kudhibiti huduma za simu, utangazaji, Posta, na teknolojia za kielektroniki.

Mwaka 2006, Serikali kupitia Sheria Namba 11 ya mwaka huo ilianzisha Mfuko wa Huduma za Mawasiliano Vijijini, UCSA (sasa UCSAF), ili kuweza kuvutia wawekezaji na watoa huduma kutoa huduma za mawasiliano katika maeneo yasiyo na mvuto wa kibiashara.

Sekta ya Habari, Mawasiliano na Teknolojia ya habari kupitia taasisi tisa za serikali imegawanyika kwenye umakini wa mashirika ya kibiashara, huduma, udhibiti, mfuko, baraza, na taasisi wezeshi.

Sheria ya Huduma za Habari ya Sura Namba 229 na maboresho yake ya mwaka 2023, iliyoanzisha kanuni mpya mwaka 2017, imeongeza uhuru kwa vyombo vya habari, kuruhusu matangazo na uendeshaji wa shughuli bila matatizo. Kuundwa kwa Bodi ya Udhibiti wa Wanahabari kumianza rasmi Septemba 2024, na majadiliano zaidi kati ya wadau wa sekta ya habari yanaendelea ili kuboresha sekta na kuishauri Serikali kwa usahihi.

Matumizi ya teknolojia ya utangazaji mtandaoni yamechangia kuongezeka kwa ajira kwa vijana wa Kitanzania na kuweka mazingira mazuri kwa vyombo vya habari kuwa na uhuru wa kupokea na kutoa habari za matukio mbalimbali ya kijamii.

Huduma za mawasiliano zimeboreshwa kwa kuongeza laini za simu kutoka 53,182,651 mwezi Juni 2021 hadi 75,588,006 mwezi Juni 2024, ikiwa ni ongezeko la 42.1%. Watumiaji wa intaneti wameongezeka kutoka 29,152,713 mwezi Juni 2021 hadi 39,311,477 mwezi Juni 2024, sawa na ongezeko la 34.8%. Huduma za Mobile Money ziliongezeka kutoka laini 33,282,544 mwezi Juni 2021 hadi kufikia laini 55,710,758 mwezi Juni 2024, sawa na ongezeko la 69.4%.

Kuongezeka kwa asilimia ya watu waliofikiwa na mawasiliano ya broadband kufikia 89% kwa 3G na 83% kwa 4G, kufikia mwezi Juni 2024.
Gharama za kupiga simu ndani ya mitandao ya Tanzania zimeshuka kutoka wastani wa Tshs 47 kwa dakika hadi Tshs 26 ndani ya mtandao, na Tshs 28 nje ya mtandao kufikia Juni 2024. Hii ni punguzo la kati ya 40% hadi 44%.
Mikataba imeingiwa na watoa huduma za mawasiliano nchini kwa ajili ya ujenzi wa minara 758 katika kata 713, ambapo hadi Agosti 2024, jumla ya minara 255 imekamilika, na minara 296 kati ya 304 imeongezwa uwezo kutoka 2G kwenda 2G/3G na 3G kwenda 3G/4G.
Utekelezaji wa Anwani za Makazi pia umefanyika, ambapo hadi Agosti 2024, jumla ya Anwani za Makazi 12,843,168 zimesajiliwa nchi nzima.
Kufuatia majanga ya maporomoko ya ardhi yaliyotokea Hannan mwezi Disemba 2023 na mafuriko Kibiti na Rufiji mwezi Aprili 2024, mfumo wa Anwani za Makazi umetumika kusaidia kubaini idadi ya kaya zilizokuwa kwenye maeneo husika kabla ya janga. Kaya zilizoadhirika, wakiwemo wapangaji, na utambulisho wa watu waliokuwa kwenye kaya hizo umebainishwa. Barua za utambulisho wa ukazi zinatolewa kwa njia ya kidigitali kupitia mfumo wa Anwani za Makazi, ambao kwa sasa uko kwenye majaribio katika kata 13 kabla ya kuanza kutumika nchi nzima. Hatua hii imeondoa uhitaji wa kwenda ofisi za serikali za mitaa kupata barua hizo. Pia, maandalizi ya kutumia mfumo wa Anwani za Makazi kwa ajili ya kutangaza vituo vya utalii yanaendelea, na vituo hivyo vinasajiliwa kwenye mfumo huu.

Huduma za Posta zimeboreshwa kwa kusogeza huduma karibu na wananchi na kupanua wigo wa watoa huduma za Posta na usafirishaji haraka. Watoa huduma wameongezeka kutoka 78 mwaka 2022 hadi 146 kufikia Septemba 2024, ongezeko la 87.2%. Shirika la Posta Tanzania limeboresha huduma zake kwa kutumia TEHAMA. Mfumo wa ndani umejengwa kwa ufuatiliaji wa mizigo tangu kutumwa hadi kupokelewa. Pia, jukwaa la kielektroniki linalounganisha wauzaji na wanunuzi wa bidhaa mbalimbali (e-commerce) limeanzishwa. Programu tumizi ya simu janja (Mobile App) inayowezesha wateja kutumia huduma za Posta kupitia simu zao pia imetengenezwa.

Mradi wa Mkongo wa Taifa wa Mawasiliano unaendelea, lengo likiwa ni kuunganisha taasisi zote za umma kwenye mkongo huu. Wilaya zilizofikiwa na Mkongo wa Taifa zimeongezeka hadi kufikia 106.
Ujenzi wa mkongo wa Taifa kufikia mpaka wa Tanzania na Msumbiji umekamilika, na hivyo kuwezesha nchi saba za Afrika kufikiwa na mkongo huo; nchi hizo ni Kenya, Uganda, Burundi, Rwanda, Malawi, Zambia na Msumbiji. Majadiliano ya Umoja wa Watoa Huduma za Mawasiliano yamekamilika, yakiwezesha uwekezaji wa Dola za Kimarekani milioni 33 kwa serikali.

Kuongezeka kwa ukubwa wa Mkongo wa Taifa kutoka kiwango cha 200GB mwezi Juni 2021 hadi kufikia kiwango cha 2000GB au 2TB ifikapo mwaka 2024.
Uzinduzi wa Mkongo wa Bahari wa 2Africa wenye uwezo wa kuanzia 17TB hadi 180TB. Huduma za intaneti kwa WiFi zimefika kwenye maeneo ya umma kama Chuo cha Maendeleo ya Jamii cha Lungemba, Mafinga; Eneo la Nyerere Square, Dodoma; Ndaki ya Habari na Elimu Angavu, CVE; Chuo Kikuu cha Dodoma; Soko Kuu la Madini, Mkoa wa Tabora; Kiembe Samaki, Unguja; na Soko la Buhongo, Mwanza.

Kuongezeka kwa kiwango cha uunganishaji wa taasisi za serikali na miundombinu ya mtandao wa kasi, yaani Broadband Infrastructure, kutoka 20% mwaka 2021 hadi 50% ifikapo Juni 2024.

Katika suala la Usalama wa Mawasiliano, kuanzishwa kwa Sheria ya Makosa ya Mtandao ya mwaka 2015 imelenga kudhibiti matumizi mabaya ya teknolojia ya kidigitali kama vile udukuzi na ulaghai wa mtandao, huku kipaumbele kikiwa ni ulinzi wa mtoto mtandaoni.

Uanzishwaji wa mfumo wa takwimu za makosa ya kimtandao umewezesha ubadilishanaji wa taarifa kati ya mahakama, jeshi la polisi, na ofisi ya mwendesha mashtaka, ili kutoa taswira sahihi ya makosa ya kimtandao kwa Tanzania.

Pia, kuanzishwa kwa ofisi ya Tume ya Ulinzi wa Taarifa Binafsi huko Dodoma na Zanzibar kumeiwezesha Tanzania kuwa kinara wa ubora wa usalama mtandaoni, ikiwa kwenye Daraja la Kwanza, na kuongoza Afrika Mashariki na Kusini kulingana na ripoti ya tathmini ya ukomavu wa usalama mtandaoni, Global Cyber Security Index (GCSI) ya mwaka 2024 iliyotolewa na Shirika la Mawasiliano Ulimwenguni (ITU).

Hotuba kutoka kwa Waziri wa Mawasiliano na Teknolojia ya Habari kwenye video

Kwa ulinzi wa mtandaoni, unahitaji pia kuwa na walinzi waliojipanga. Kwa hiyo, ukienda TCRA, tunayo Tanzania Set, ambayo ni kituo maalum kwa ajili ya kujipanga kwa ulinzi. Hapa tunaanza kutambua mashambulizi tangu yanapopangwa. Lakini kwenye Tanzania Set, kuna seti za sekta mbalimbali, ikiwemo sekta ya Benki, Habari, na Afya. Kila sekta imetengewa kitengo chake. Kwa hiyo, kazi inayofanywa na TCRA ni kuhakikisha tunakuwa makini wakati wote, kulinda mtandao, kutambua viashiria vya uvamizi au mashambulizi ya mtandaoni, na kuwataarifu wahusika. Kazi hii ni sawa na kazi za kiintelijensia zinazofanyika kwenye ulinzi wa kimwili, lakini hii ni ya mtandaoni. Na tumejipanga vizuri.

Na haya yote, tunapaswa kumshukuru Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, Mama Samia Suluhu Hassan, ambaye muda wote amekuwa akiwezesha, akitoa maelekezo, na kutusimamia katika kuhakikisha tunatekeleza majukumu yetu. Hii ndiyo sababu jarida hili la kimataifa halikulipendelea Tanzania, bali taarifa iliyotoka ni matokeo ya uchunguzi uliofanyika Tanzania nzima pamoja na nchi nyingine za Kiafrika.

Makala inaendelea...
Tuna mpango wa kutoa ufadhili wa mafunzo ya muda mrefu kwa wataalamu 40 wa TEHAMA kwenye maeneo ya teknolojia zinazoibukia. Pili, kuanza kutumika kwa mkakati wa kitaifa wa uchumi wa kidigitali wa mwaka 2024-2034, ambao unalenga kuongeza matumizi ya teknolojia ya kidigitali katika huduma zinazotolewa na serikali na pia sekta binafsi.

Tatu, ni kuandaa mfumo jumuishi ujulikanao kama Taasisi Technology Stack utakaojumuisha mifumo mitatu ya Jamii Number, Jamii Malipo, na Jamii Data.

Hotuba kutoka kwa Waziri wa Mawasiliano na Teknolojia ya Habari kwenye video
Leo, kwa hali ilivyo duniani, akili bandia (Artificial Intelligence) na roboti ni vitu ambavyo vinachipuka na vinashika kasi. Na utaelewa kwamba Tanzania ni moja ya nchi za kwanza kuanza kutumia akili mnemba. Kwa mfano, katika mifumo ya Mahakama zetu hapa Tanzania, tayari Artificial Intelligence inatumika.

Lakini katika mipango yetu ya kuendelea kubuni na kuandika mifumo mbalimbali, tunaendelea kutumia akili mnemba kwenye mifumo yetu ya serikali. Mifumo hii inabuniwa kwa kuweka vipengele vya Artificial Intelligence ili kusaidia kufanya kazi ambazo kawaida zingefanywa na binadamu, lakini kupitia mfumo huu, zinadhibitiwa na kusaidia Watanzania.

Lengo kuu ni kuhakikisha huduma za kijamii zinapatikana kwa urahisi kwa Watanzania, na pia kuchangia ukuaji wa uchumi wa taifa kwa kuongeza mchango kwenye Pato la Taifa (GDP).